‘Creatief zijn: een manier van leven’ – als het proces niet teveel in de weg zit

Posted By Marc Mestdagh

Soms kan een boek alleen al als object je verleiden tot de aankoop. Een strakke kaft, zandgeel papier met een rustige bladspiegel, de typische geur van een gedrukt boek en dan een titel die oproept direct je leven om te gooien. ‘Creatief zijn: een manier van leven’ blijkt na lezing een vermakelijk boek zonder de pretentie een wetenschappelijke of kunsttheoretische grondslag te hebben. Verwijzingen of voetnoten zijn er niet, de gedachten vloeiden schijnbaar spontaan uit de pen van de auteur waarover in het boek zelf geen informatie te vinden is. Volgens Google gaat het om een succesvolle Amerikaanse muziekproducent.

Het boek bevat 78 ‘denkrichtingen’, zeg maar korte reflecties, over alle mogelijke aspecten van het proces van creativiteit. De centrale gedachte hierbij is dat iedereen creatief kan zijn: ‘Creativiteit is geen zeldzaam talent. Het is niet moeilijk toegankelijk. Creativiteit is een fundamenteel aspect van het menszijn. Het is ons geboorterecht. En het is voor ons allemaal weggelegd.’ De belangrijkste voorwaarde is dat je er permanent mee bezig bent, er enthousiast voor open staat, dat je oefent en werkt en je vooral niet laat verstoren door externe factoren. ‘Kijk of je rondom je creatieve proces een consistent kader kunt opstellen. Het is vaak zo dat hoe vaster je persoonlijke routine is, hoe meer vrijheid je binnen dat kader hebt om jezelf uit te drukken.’

De kunstenaar maakt op de eerste plaats kunst voor zichzelf. Op de vraag of de kunstenaar sociale verantwoordelijkheid heeft, komt een genuanceerd antwoord: ‘Als je mensen van mening wilt laten veranderen of maatschappelijk effect wilt hebben, kan dat de kwaliteit en zuiverheid van het werk in de weg staan.’ Wat verder in de gedachtegang wordt dan toch geconcludeerd dat kunst veel machtiger is dan wat de kunstenaar ermee van plan is. Vooral de kijker van buitenaf speelt hier dan een belangrijke rol in.

Het boek levert weinig grote uitspraken op. Heel wat zaken zijn herkenbaar en echt concrete handvaten om creatief te leven vind je er niet in. Al bij al leest het boek aangenaam en nu en dan verschijnt zelfs een glimlach bij spitsvondigheden die een en ander moet relativeren. Bijvoorbeeld over nuances en gradaties in de realisatie van een kunstwerk: ‘Als er vijf fouten in het werk zitten is het nog niet klaar. Zitter er acht fouten in, dan misschien wel.’ Of ook: ‘Vasthouden aan je werk is net zoiets als jarenlang hetzelfde in een dagboek schrijven. Momenten en kansen gaan verloren. Je berooft de volgende werken van de kans het levenslicht te aanschouwen.’