Steengoed, een knappe kunstroute in Oosterzele die niet mocht zijn

Posted By Annelies Vanbelle

De coronacrisis zorgt ervoor dat onze zielen allemaal op een of andere manier worden gebouleverseerd. De een komt krampachtig vast te zitten in angst, de ander ziet zijn rebelse kant vurig ontwaken en nog een ander verdiept zich in complottheorieën. Hoe het ook zij: we leven in vreemde tijden, en de onzekerheid vreet aan ons, of we nu wankelmoedig van aard zijn of niet.

Kunst is een van de zaken die in al die ontwrichtende omstandigheden nog hoop brengt, een prettige sprankel, een even weg zijn van de doem die ons dagelijks boven de hoofden hangt. Veilig en voorzichtig escapisme, voor als de repetitieve, hersenspoelende nieuwsberichten ons even te veel worden. Het deed ons dan ook extra veel pijn aan het kunsthart om te vernemen dat de Kunstroute Oosterzele, dit jaar met het thema Steengoed, eenzijdig en zonder overleg met de kunstenaars/curatoren plots door de gemeente werd geannuleerd. Drie dagen voor aanvang, die het voorbije weekend op 1 augustus 2020 zou plaatsvinden. Terwijl veel in openlucht te genieten was, en alles in principe verantwoord zou kunnen verlopen, met voorziene suppoosten op elke locatie, die konden instaan voor het druppelsgewijs én met mondkapje toelaten van de bezoekers.

Het mocht niet zijn. De kunst moest helaas weer eens het onderspit delven. Negen maanden hebben curatoren Nadine Prieels en Luc Barbier samen met Filiep Van Grembergen van de Balegemse bibliotheek aan dit project gewerkt, onvermoeibaar locaties gezocht en kunstenaars geselecteerd, die vaak in situ hebben gewerkt, wat tot een erg mooi en boeiend resultaat heeft geleid. Zij werden bijgestaan door Sabine Oosterlynck van P/ROPS die het performanceprogramma voor de kunstroute uitwerkte en Yerna Van den Driessche die een bondige selectie samenstelde van poëzie langsheen bepaalde locaties.

TheArtCouch kreeg op het nippertje nog een preview, voor het geheel alweer moest worden afgebroken, nog voor het door vele kunstminnaars kon worden geapprecieerd. Het moet gezegd, de kwaliteit van deze kunstroute ligt opmerkelijk hoger dan vorig jaar. De ruimtes worden telkens op de juiste wijze ‘gepakt’, wat vaak leidt tot installaties van museaal niveau. Een waar feest voor de kunstliefhebber zou het geworden zijn, met een fijne fietstocht doorheen het rurale Balegemse landschap als mooi surplus. Hopelijk wijkt het vermetele coronadier en kan de route volgend jaar alsnog doorgaan. Als we dan toch een voorzichtige suggestie mogen plaatsen: 21 haltes aandoen en 32 kunstenaars savoureren is zelfs voor een doorgewinterde kunstcriticus wat veel van het goede, een aantal locaties weglaten zou het geheel wellicht nog versterken. Er is in elk geval (en helaas) nog een extra jaartje om hierover na te denken.

Wij kozen er een aantal highlights uit, maar volg vooral de Facebookpagina van de Kunstroute Oosterzele, en de website, voor een totaalverslag van alle locaties en alle kunstenaars, in de komende weken.

Onze highlights:

/1/ Filip Hamerlinck

Filip Hamerlinck bezet met zijn sculpturen de kerk van Balegem. Het begint reeds in het voorportaal, waar hij schalks een houten kruisje krom hangt. Maar binnen wacht pas het echte vertoon: drie sculpturen, met hetzelfde volume, maar een andere vorm, ontnemen je het zicht op het altaar. En tegelijkertijd spelen ze slim in op de kleurtonen, architectuur en verhoudingen van de kerk. Het is dus een boeiend balanceren tussen harmonie en disharmonie, tussen correlatie en confrontatie. De vormen zelf kwamen tot stand door een urenlang bewerken met grafiet, waardoor ze deels loodgrijs, deels spierwit bleven. En welke delen bleven wit? De delen die buiten het bereik van de kunstenaar bleken, zolang hij op de kerktegels bleef. Wat een prachtige metafoor voor verlangen, voor onvermogen ook misschien. Hamerlinck mag wat ons betreft voluit verdergaan op dit intrigerende traject – we kijken enorm uit naar wat hij de komende jaren nog in petto heeft.

(Foto’s Isabel Devos)

/2/ Chrystel Mukeba

Een gloednieuw en ietwat steriel complex van assistentiewoningen omturnen tot een geslaagde expositieruimte, je moet het maar doen. Toch slagen de vier kunstenaars die deze locatie mogen innemen – Chrystel Mukeba, Nick Proot, Wim Maes en Alexandre Dufrasne – daar (samen met de ervaren curatoren) wonderwel in, doordat ze niet alleen ruimtelijk maar ook inhoudelijk in communicatie gaan met de plek. De eerste, Chrystel Mukeba, grijpt met haar intimistische, clair-obscur fotografie subtiel in in deze ruimtes, waardoor ze eigenlijk al inspeelt op wat volgt: het ingetogene van bewoners die al wat hulpbehoevend zijn en weten dat ze hier hun laatste levensepisode zullen aanvangen. Het beeld van een ouder lichaam dat zomaar is neergelegd op het bed, is zonder meer aangrijpend. De andere beelden die over de kamer zijn verspreid, zijn dat ook. Op deze locatie hou je even de adem in. De contemplatieve energie van de foto’s neemt het over, en dat is een artistieke krachttoer (op gedoseerde wijze).

(Foto links Chrystel Mukeba, foto rechts Chrystel Mukeba door Isabel Devos)

/3/ Nick Proot

Aaah Nick Proot, wat lijk jij een vat vol ongebreidelde artistieke en creatieve energie dat steeds op exploderen staat! Grootse bewegingen hier, in de assistentiewoningen en in de tuinbouwloods, maar toch geen gevaar voor overdaad. Nick Proot neemt telkens de sprong naar artistieke extraversie met verve. Te beginnen met Open the roof, een reusachtige drone bestaande uit onderdelen van grootmoeders lederen salon, ontmanteld en weder samengesteld. Een verlangen naar vrijheid of zelfs een speelse knipoog naar het nakende levenseinde? Maar de metafoor zet zich verder, want Proot stapt spreekwoordelijk in deze drone, en overvliegt één van zijn eigen creaties: een immense installatie van restanten van fotomateriaal, zorgvuldig gesorteerd en geschikt, in 200 genummerde, kleine afvalcontainers, wat een indrukwekkend sculpturaal beeld oplevert. Restanten van een (actief) leven, de beeldspraak is ook hier weer op zijn plaats. De vele schermen in de Control Room hier – die een gevoel van oncontroleerbare chaos en bedrijvigheid scheppen – refereren aan wat zich vele haltes verder op het parcours afspeelt: de fysieke installatie Bruto Landscape. Moet het gezegd dat wij dit artistieke spelletje in drie delen heerlijk vonden?

(Foto’s Nick Proot)

/4/ Rudi Bogaerts & Gert Scheerlinck

Een nieuw en nog vlekkeloos pand achterin het magazijn van een brandstoffenbedrijf, het ideale decor voor het conceptuele werk van Rudi Bogaerts en Gert Scheerlinck. De eerste presenteert een reeks van tien Anekdota, kleine speelse verhaaltjes met dagdagelijkse voorwerpen. Maar Bogaerts speelt dit spel ingenieus – per tafereeltje maar ook tussen de assemblages onderling bulkt het van de subtiele referenties, vormelijk en inhoudelijk. Een wandeling vol humor en finesse, langs ‘Natures Mortes’ die telkens geïnstigeerd worden door een postkaart. Van daaruit vertrekt een (persoonlijk) verhaal, al dan niet waar gebeurd. Lichtvoetig en toch nauwgezet, dit esthetisch geflirt van Rudi Bogaerts met het thema van true versus fake stories.

Op de bovenverdieping wordt hij gecounterd door Gert Scheerlinck, die hier wat opvallender uit de hoek komt dan op de groepsexpo Inside/Out (daar toonde hij een bescheiden doch door ons erg gesmaakt tongue in cheek ensemble van Van Eyck-penselen en bijhorend goedkoop Action-rekeningetje). Opvallender hier, maar met dezelfde poëtische verfijning, het verhaal dat verteld wordt door het zorgvuldig positioneren van slechts drie voorwerpen: een stel versleten bottines, een oude reiskoffer én… een grafzerk waarop de volgende tekst én titel van het werk lezen staat: I rest my case. Mooie woordspeling, met een donkere ondertoon. De schoenen (waarin trouwens een gemeen kiezeltje zat…) worden uitgespeeld, de levenslast wordt afgelegd, de onbekende kiest zijn laatste rustplaats en laat los. Doorheen het grote raam wacht de oneindige einder. Om dit ten volle te ervaren moest je eigenlijk ter plekke zijn. Wat het publiek hopelijk ooit nog te beurt valt…

/5/ Isabel Devos & Octave Vandeweghe

En dan… arriveren we bijna aan het eindpunt van het parcours. Maar wat een breinverwennerij wacht ons hier! Het is de spil en de krachtplek van deze hele expo: de loods op de site van de Balegemse steengroeve, waar fotografe Isabel Devos en de jonge kunstenaar Octave Vandeweghe komen tot een zeer intrigerende, verstilde harmonie die voelbaar geankerd is in de aanwezige materie. Isabel Devos presenteert twee foto’s, Skylla en Charybdis, die mekaar spiegelen. Ze ontstonden beiden door het fotograferen van kleine schaalmodellen van rotsen, met de ‘wet collodium’-techniek. Daarnaast presenteert ze de glasplaat waar de lichtgevoelige laag op is gegoten, bovenop een zwarte natuursteen, waardoor het beeld zichtbaar wordt. Hieronder rust het boek van haar vader, Terre des Dieux, dat haar terugvoert naar haar prilste jeugdherinneringen en eerste kennismaking met overweldigende natuurfotografie. Misschien ontstond daar de vonk, die haar later aanzette tot artistieke creatie. Het werk van Isabel Devos is tegelijk heel cerebraal en toch erg tactiel, er schuilt in haar een koppige vorser, een sensibele poëet en een aardse sjamaanvrouw – wat telkens opnieuw tot erg mesmeriserende, veelgelaagde projecten leidt.

Last but absolutely not least, willen wij het even hebben over het werk van Octave Vandeweghe, die we met een gerust hart de ontdekking van deze route kunnen noemen. Octave blijkt een kunstenaar die zich verdiept in stenen en kristallen, en waar kan zo iemand beter op zijn plaats zijn dan in deze steengroeve. Hij selecteerde dan ook zelf ter plekke de zandsteen voor zijn grote sculptuur hier, een pendule die net niet menhirgewijs rust op twee steunpijlers. Daarbovenop vinden we kleine formaties van hematiet, het mineraal dat zijn naam dankt aan de bloedrode kleur die wordt afgegeven bij bewerking. Zelf noemt hij het daarom een ‘offertafel’, die refereert aan het primitieve in ons dat nog steeds dominant is. Zijn archeologisch archief, waarin hij het spanningsveld verkent tussen natuur en cultuur, zet zich verder in de installatie A Brilliant Cut. Deze illustreert zijn fascinatie voor de gelijkenis tussen vuursteenmessen uit de prehistorie en gefacetteerde edelstenen, door een opeenvolging van zelf geslepen kleine sculptuurtjes die zijn bevestigd op een metalen frame. Octave Vandeweghe verenigt essentiële criteria die van hem een uitmuntende (en duurzaam in het veld aanwezige) kunstenaar kunnen maken: hij is esthetisch en technisch erg sterk, brengt een uitgesproken hedendaags verhaal met een magische dimensie, en schuwt daarenboven het onderzoek niet. Hou deze man in de gaten. Simpelweg steengoed.

(Foto’s Isabel Devos)

De Kunstroute Oosterzele 2020 werd helaas geannuleerd vanwege de coronamaatregelen. U kunt de komende weken wel het traject volgen via de Facebookpagina van Kunstroute Oosterzele en via de website. Geniet ervan… op afstand!