Op het gebied van artificiële intelligentie heerst, voorlopig althans, de paradox van Moravec: AI blinkt uit in taken die voor de mens complex zijn, maar heeft juist moeite met taken die voor mensen vanzelfsprekend lijken. Het meest voor de hand liggende voorbeeld hiervan is dat een AI-systeem, zelfs een zelflerend systeem, miljoenen afbeeldingen van katten nodig heeft om een volgende kat correct te herkennen – en zelfs dan maakt het nog fouten. Een peuter daarentegen hoeft slechts twee katten gezien te hebben voordat hij een derde foutloos als kat herkent.
Deze paradox illustreert mooi hoe complementair beide denkwijzen kunnen zijn. De ene vervangt de ander niet zomaar, maar samen kunnen ze meer dan elk afzonderlijk. Dit geldt niet alleen binnen de wetenschap, maar evengoed in de kunst. Het is dan ook niet verrassend dat veel kunstenaars AI beschouwen als een nieuw instrument om hun ongebreidelde scheppingsdrang te versterken of op nieuwe manieren tot uiting te brengen. In een tijdperk van multidisciplinariteit wordt AI voor kunstenaars in zekere zin een banaliteit: een extra discipline om mee te experimenteren.
Stijn Seys is hier een mooi voorbeeld van. Laveren tussen ambachtsman, fotograaf, schilder en AI-aficionado is voor hem niet meer dan een keuze van medium om een doel te bereiken. “Aandacht voor detail en vakmanschap zit diep in mijn manier van werken,” stelt hij in een interview met het kunstplatform Stek. Paradoxaal genoeg versterkt een nieuwe technologie als AI juist zijn traditionele ambacht. Hoewel de beelden die hij in zijn praktijk gebruikt met AI zijn gegenereerd, neemt dat niet de rol van de kunstenaar over. “Sommigen denken dat AI het creëren makkelijker maakt, maar naar mijn mening is juist het tegenovergestelde waar. Het stelt hogere eisen aan kunstenaars om betekenisvolle werken te maken.” AI opent nieuwe mogelijkheden, maar maakt de kunstpraktijk daardoor juist uitdagender.
De essentie blijft het maken van een origineel werk dat voortkomt uit de wil van de kunstenaar. “Vaak is het juist het proces en de persoonlijke werkwijze die een werk uitzonderlijk maken. Het idee dat AI plots het perfecte beeld of schilderij zou kunnen creëren, vind ik weinig zinvol. Want wat moet je daarmee?”
De verhouding tussen mens en technologie is dubbelzinnig. In zekere zin zou je kunnen stellen dat het gebruik en de ontwikkeling van technologie ons juist definiëren als mens en ons onderscheiden van andere diersoorten. Met AI betreden we echter een terrein waarop technologie in de toekomst mogelijk onze autonomie kan overnemen of zelfs bedreigen. We staan slechts een stap verwijderd van AI-agency, waarin systemen talloze beslissingen in onze plaats nemen.
“Die ambiguïteit vind ik bijzonder boeiend,” zegt Stijn. “Als kunstenaar reageer je op de wereld om je heen door er iets aan toe te voegen of erover te reflecteren. Je kunt er niet echt tegen vechten; het is wat de toekomst met zich meebrengt.” Hoe onafwendbaar de toekomst ook is, ze kan toch in een bepaalde richting worden gestuurd. De mens blijft centraal, al zal hij in de toekomst voor zijn plek moeten vechten. De praktijk van Stijn speelt hierop in. “Ik begin vaak met een beeld dat ik ensceneer en bouw dit verder op door elementen toe te voegen of weg te laten. Zo blijf ik voortdurend in dialoog met het werk. Dat is iets wat tegenwoordig maar weinig mensen nog doen: echt stilstaan bij iets.”
Protrait I | Portrait III | LucidDreams II | Fencing Mask | The Consequences | Stance
© Stijn Seys & Stek Magazine Ambigu
Werk van Stijn Seys is samen met werk van Joke Raes en Thibo Moreels te zien bij Stek in Torhout. Klik hier voor alle info.
