Alexander Maria Lohmann, een breed en ongemakkelijk perspectief op de mensheid

Posted By Frederic De Meyer

Kunst maken, het gaat vaak gepaard met grenzen opzoeken. Grenzen van het mogelijke, beroepend op de grenzeloze maar steeds meer gedempte verbeeldingskracht van de mens, maar evengoed de grenzen van de concrete belevingswereld. Doorheen zijn carrière zocht de Oostenrijkse kunstenaar Alexander Maria Lohmann deze laatste op. Zijn fotografisch werk bracht hem tot de verste uithoeken van de wereld of in oorlogsgebied, waar hij vaak (letterlijk) zijn leven op het spel zette om de “oorverdovende stilte” van deze plekken te vatten, en in de mate van het mogelijke dragelijk te maken.

Of het met de leeftijd te maken heeft of de geboorte van zijn eerste kind weet ik niet. Misschien raken verwoede avonturiers vroeg of laat ook verzadigd van de beelden die ze te verwerken krijgen. Vast staat dat Alexander het in zijn nieuwe reeks, LÍFIÐ, een iets minder gevaarlijk pad bewandeld, al blijft zijn boodschap prangend.

In zijn nieuwe werken verwerkt hij honderden beelden van natuurlijke en mensgemaakte elementen, die hij intens en bedreigend in contrast plaatst met elkaar. In een aantal werken wordt dit contrast op speelborden geplaatst – roulette of backgammon bijvoorbeeld-, als directe verwijzing naar het gevaarlijk spel dat de mensheid speelt door de natuur te willen bedwingen. “Nature always wins,” beantwoordt Alexander met een verdoken glimlach mijn vraag of dit als waarschuwing mag gelden. De kleine spiegels die zijn mozaïeken bestieren liegen er echter niet om: onze eigen rol is onmiskenbaar.

Zijn boodschap is niet zozeer apocalyptisch. Evolutie is onomkeerbaar, het is vruchteloos naar een oorzaak te zoeken. Erg is dit niet, voor wie geleerd heeft dat je slechts een minimaal aantal zaken kan beïnvloeden, dit is het individuele speelveld van de mens. Daarbuiten spelen krachten die ontembaar zijn, maar dit maakt juist de charme uit van het menszijn. Het is een beetje de boodschap van het project dat hij momenteel opstart, waarin hij een mozaïek van de mens op vier continenten ten prooi laat vallen aan natuurelementen zoals de verschuiving van een gletsjer, de bewegingen van een woestijn of de getijen in een koraalrif. De mens staat in de natuur, zo lijkt hij te willen benadrukken, hij is er een element van.

Het is een cyclisch verschijnsel, zo blijkt: veel van zijn werken hebben een hoog mandalagehalte. Een ervan start bijvoorbeeld met de ‘big bang’ en eindigt op een ‘big crunch’, maar ertussen gebeurt er van alles, van het eerste leven op aarde tot de lancering van de smartphone door Steve Jobs. Het proces is onomkeerbaar, misschien, maar laat erbinnen behoorlijk wat ruimte voor verrassingen en toevallige verschijnselen. Daar ligt precies de vrijheid van de mens, maar ook de verpletterende verantwoordelijkheid die met deze vrijheid gepaard gaat.

Met zijn intense, meertalige beeldspraak biedt Alexander een ongewone blik op de wereld, en onze plaats erin als mens. Afhankelijk van de afstand die je inneemt zal zijn werk dan eens bedwelmen, dan eens doen duizelen. Het rukt je alleszins los uit je kleine individuele bestaan om het in een breder, zij het wat ongemakkelijker perspectief te plaatsen…