ARTIST SPOTLIGHT: De Fascinerende iconografie van Alice Vanderschoot

Posted By Jan Leysen

De wereld van Alice Vanderschoot komt tot stand in een helder atelier op een verdieping in het centrum van Brugge. Vanuit het raam heeft ze rechtstreeks zicht op de historische gebouwen, waaronder het befaamde belfort. Haar werk heeft zowel aaibaarheid als een buitengewone kracht. Vele inhoudelijke lagen zijn verpakt in bijzonder fraai ogende sculpturen. Haar werk heeft me in z’n ban; ik keek dan ook uit naar dit gesprek.

We gaan zonder omwegen van start. Ik vraag de kunstenares wat haar inspiratiebronnen zijn. Alice: “Ik zie hier zoveel voorwerpen die deel uitmaken van het huidige decor van de stad maar die er op zich helemaal niet thuishoren. Een grote polyester ijscrème moet toeristen aantrekken, net als reuzegrote wafels in kunststof of schreeuwerige reclamepanelen. Hoezeer ik die vermenging van cultuur en stijlen ongelofelijk mooi vind, er rest altijd nog de kwestie van authenticiteit, die in dit geval niet altijd even traceerbaar is. Niemand lijkt nog te beseffen dat deze ornamenten eigenlijk niet thuishoren in de historische stad.”

Ja, maar ze zijn wel prominent aanwezig, zeg ik haar.“Dat is zo maar ze zijn evenzeer kitsch als werkelijkheid. Het is als in de Allegorie van de grot van Plato. Ik vraag me af wat we eigenlijk zien? We zijn het zo gewoon dat we bij het zien ervan meteen de associatie maken met een product, maar dan in zijn ideale vorm en smaak. De wafel die we dan kopen, beantwoordt vaak niet aan de verwachting die de polyester vorm van de wafel heeft opgewekt. Het volmaakte idee enerzijds en onze realiteit die er een afspiegeling van is, anderzijds.”

Alice Vanderschoot
Stacking the hay stack (© Silvia Cappellari en Seppe Elewaut, Everyday Gallery, 2021)
The trophy’s hunter (© Silvia Cappellari en Seppe Elewaut, Everyday Gallery, 2021)

Op het verkeerde been

Eén van de fascinerende aspecten van het werk van Alice Vanderschoot, is de valse oppervlakkigheid. Aan de oppervlakte lijkt het te behagen als een Eftelingcreatie maar dan komt het plots binnen, recht in de maag. “Dat dubbele hoort bij mijn werk”, legt ze uit. “Er is de humor die wat bekoort maar zoals bij de betere humor, schuilt er ernst in de grap. Dat is wat jij voelt als je m’n werk beschrijft zoals je net doet. Neem nu even de roze worst, het lijkt een uithangbord voor een beenhouwerij maar bij een tweede blik zie je aan de keerzijde de sculpturen van allerhande ingewanden. De worst is afgebeeld als een educatief model of schoolplaat, waarmee ik wil aantonen dat we ver verwijderd zijn van hoe dit product tot stand komt.”

Je zet ons graag op het verkeerde been? “Soms wel maar dat is wat er ook in de realiteit gebeurt. Hoe weet je nog welk bericht echt of authentiek is. Ik maakte een grote sculptuur van een blauwe wafel. Dit verwijst natuurlijk naar de nepwafels in het straatbeeld en bekoort door de pastelkleur blauw. Maar blue waffle is ook een fictieve geslachtsziekte waarbij de vagina van een vrouw aangetast wordt, zogezegd vervormt en blauw kleurt. Deze hoax werd in 2008 via het internet gelanceerd en er zijn nog steeds believers. We moeten maar even naar de actualiteit kijken: hoe moeilijk is het om echt nieuws van nepnieuws te onderscheiden, zeker online. Welke bron is betrouwbaar? In Belgische steden vind je zeer veel zogenaamde Aziatische restaurants. Dit zijn vaak verwesterde oosterse keukens, waar de aankleding, zoals afbeeldingen van gelakte eenden, eerder een exotisering van die cultuur is. Dit inspireerde mij voor het werk Peking duck. Ik observeer en kan verwonderd zijn over zaken waar niemand zich nog vragen over stelt.”

Alice Vanderschoot
Peking Duck (2020)
When corn dolly met straw bear (© Van den Bussche-Vanden Bossche, 2021)

Symboliek

Alice maakt in haar werk gebruik van symbolen die, in hun authentieke betekenis, tot taak hebben om het afwezige aanwezig te stellen. Ze beaamt: “Zeker. Neem nu een van mijn recentste werken: de baard. Dat is een archetype. Het is heel bijzonder waar een stuk gezichtsbeharing voor staat: de antieke filosofen hadden allemaal een baard als teken van wijsheid, in andere culturen is het een teken van mannelijkheid, soms wordt het een religieus symbool. In de jaren zestig waren het de hippies die baarden droegen als teken van antiburgerlijkheid, nu is het ‘gewoon’ hip. Het is een icoon geworden.

“Zo maakte ik ook het werk The trophy’s hunter, wat een woordspeling is op de jager en zijn prooi. Voorheen werd zo’n hertenkop mooi gemonteerd op een schildvormige plank, wat wilde zeggen dat de eigenaar een goede jager was die zich ook het schieten van een hert kon veroorloven. Nu duiken die jachttrofeeën nog op als decoratief element in een gemiddeld Vlaams interieur. Brengt dit ons terug naar het klassieke gezinsideaal van de jager-voedselverzamelaar en huisvrouw? Ik hou enorm van die symboliek. Onze prehistorische voorouders worden doorgaans met een knots afgebeeld terwijl de mensheid helemaal niet permanent met zo’n wapen in de hand liep. Het lijkt ons zeer natuurlijk om een holbewoner met een knots te wapenen, maar geen enkel museaal archief of archeologische bron toont ons aan dat dit het geval was. Maar daarmee geef je wel te kennen dat ze stoer waren en van geen kleintje vervaard.”

Ik merk tot slot op dat ze in haar werk liefst felle kleuren laat figureren. Alice: “Op die manier geef ik een lichtheid aan m’n werk, een schijnbare naïviteit waarmee ik de kijker wellicht weer wat misleid”.

ALice Vanderschoot, studio view

Dit artikel verscheen eerder reeds in TheArtCouch magazine #9. Klik hier mocht je deze nog niet besteld hebben, of andere nummers gemist hebben, en ga mee op ontdekking doorheen ons hedendaags Belgisch kunstlandschap!