‘Beyond the visible’ – Peter De Koninck onderzoekt de grenzen van waarneming in een nieuwe reeks schilderijen

Posted By Frederic De Meyer

In zijn toonaangevende boek Visual Thinking uit 1969 stelde Rudolf Arnheim: “Language is not the formal prototype of knowledge; rather, sensory knowledge, upon which all our experience is based, creates the possibilities of language.” Alles, ook ons denken, ontstaat volgens hem uit zintuiglijke ervaring: “Our only access to reality is sensory experience, that is, sight or hearing or touch. And sensory experience is always more than mere seeing or touching. It also includes mental images and knowledge based on experience. All of that makes up our view of the world.”

Ons begrip van de realiteit vormt zich via onze zintuigen, maar de vertaling naar concrete beelden—wat we als realiteit beschouwen—is in wezen een mentaal proces. We construeren in grote mate de realiteit die we waarnemen.

Dit is een effect waarover ik vaak nadenk wanneer ik door een kunstwerk wordt meegezogen. De nieuwe schilderijenreeks Le jardin d’eau van Peter De Koninck is daar een treffend voorbeeld van. Een verrassende reeks. Ik kende hem vooral van zijn indrukwekkende, ambachtelijk gemaakte grafische werken van architecturale parels. Maar tijdens mijn laatste bezoek aan zijn atelier ontdekte ik enkele schilderijen die scherp contrasteerden met zijn etsen. Het schilderen gaf hem een nieuwe vrijheid, hoewel de strakke architecturale compositie nog steeds aanwezig bleef. In de waterpartijen van deze reeks zet hij deze verkenning voort:

“Het schilderen van landschappen geeft me al enige tijd de mogelijkheid om een vrijere, lossere verfstructuur te hanteren,” schrijft hij. “Zo ben ik ook het element water en reflectie meer gaan uitdiepen.”

Het is bijna onmogelijk om de tuinen van Giverny hier niet in te herkennen, maar juist die expliciete referentie maakt zijn werk zo intrigerend. Het gaat hem niet om een replica, maar om de manier van kijken, de beleving van deze levende tuin, vastgelegd in een even levendig schilderij. Maar wat wordt er precies weergegeven, als we Arnheims woorden in gedachten houden? Is de tuin niet slechts een pretext om vanuit zichzelf het beeld te creëren dat gezien en getoond wordt?

De omgekeerde wereld, zou je denken, maar zo gek is die gedachte niet. Beyond the visible, voorbij wat we aanschouwen, wordt in zekere zin een tautologie—of ten minste een eindeloos spiegelspel waarin interne beelden worden geprojecteerd op de waargenomen realiteit. Het beeld dat wordt gecreëerd, refereert in de eerste plaats naar zichzelf, zoals je als kijker na een tijdje beseft.

Het is speculatie, uiteraard. Maar misschien onthult het proces uiteindelijk langzaam wat zich schuilhoudt voorbij het zichtbare.

De nieuwe reeks van Peter De Koninck ‘Beyond the Visible’ is te zien van 22 maart tot 27 april te zien bij Galerie Lloyd in Oostende. Klik hier voor alle info: https://galerielloyd.com/peter-de-koninck/