Dat de mens een nefaste invloed heeft op de natuur is zo langzamerhand gemeengoed geworden. We navigeren van crisis naar crisis, van ramp naar ramp, op een ritme dat ervoor zorgt dat het enkel voor de mensen die er rechtstreeks mee geconfronteerd worden tot een concrete vaststelling leidt van wat er gaande is. Voor de mensen voor wie deze rampen ver verwijderd zijn is het een steeds abstracter wordend begrip, zo het al niet in een vorm van fatalisme verglijdt, Comfrotably numb… Om deze mate van abstractie nog eens extra te benadrukken hebben we zelfs een term gevonden voor dit tijdperk: het antropoceen.
Deze ontwikkeling gaat gepaard met een aantal nieuwe -mentale- aandoeningen, zo blijkt. In zijn boek Earth Emotions biedt Glenn A. Albrecht een mooi overzicht van deze, die hij met talrijke neologismen verrijkt. Heb ooit gehoord van solastalgia, bijvoorbeeld? Mijn favoriet. The increasingly pervasive feeling of sadness and loss for a world that’s being irreversibly altered. Een vorm van heimwee die niet plaats- of tijdsgebonden is, maar gegrond is in het besef dat een waardevol stuk ecosysteem teloor is gegaan door zowel natuurlijke als menselijke interventie.
De onvermijdelijke vraag blijft echter: is dit het einde van de wereld? Of van de mensheid? Van een beschaving misschien? Het zou per slot van rekening niet de eerste keer zijn. Antwoord van Albrecht: het symbioceen. Kort samengevat: een -onvermijdelijk nakend- tijdperk dat wordt gekenmerkt door een symbiotische, animistische relatie tussen levende organismes, waarbij de mens vooral gevoelsmatig in zijn omgeving zou staan. Hoe die er precies uit zou zien is ook voor Albrecht moeilijk onder woorden te brengen. Dat is logisch, gezien onze woordenschat ferm tekortschiet om gevoelens uit te drukken, waar zijn toekomstbeeld uiteindelijk op gestoeld is.
Laat dit nu net een sterkte zijn van kunstenaars, om diepere gevoelens te veruitwendigen, om een bindmiddel te bieden tussen de geheime, onzichtbare wereld van de emoties en de externe wereld van beleving en gewaarwording. Een tentoonstelling die het concept symbioceen als uitgangspunt heeft gaat al was het enkel daarom mijn volle aandacht genieten. Verwacht je echter niet aan een uitbeelding van deze mogelijke symbiocene toekomst. Dat is per definitie onmogelijk, gezien de symbiose waarvan sprake veel verder strekt dan het louter visuele, of het louter materiële -wat een kunstwerk uiteindelijk steeds is. Misschien moet je de werken als toegangspoorten beschouwen voor deze toekomstvisie, een idee die wordt versterkt door het feit dat hier drie kunstenaars rond hetzelfde thema werken en denken: Caroline Coolen (tevens gastcurator van de expo), Marieke Pauwels, en de Nederlandse Maartje Korstanje. Per definitie overstijgt het hiermee het enkele kunstwerk, of de individuele kunstenaar. Samen bieden ze, om het in de woorden van Tamara Beheydt uit te drukken die de expo begeleiden, een “microcosmos, waarin het symbioceen als conceptueel kader voor levensbevestigende relaties, onderlinge voeding, lateraal denken en evenwaardigheid een weg vindt.”
De expo Suite for a symbioscene vindt plaats van 4 maart tot 23 april in cc Zwanenberg te Heist-op-den-Berg. Klik hier voor alle info.
