Veel, tè veel waardevolle tentoonstelling hebben vorig jaar een wel heel hobbelig parcours gekend, to say the least. Gesloten, uitgesteld, verlengd, verplaatst, voorgoed geannuleerd. In de kunstsector vormen deze begrippen misschien de meest kenmerkende, tekenende woorden van 2020.
Jammer voor de kunstenaars en organisatoren, uiteraard, maar evenzeer voor de leergierige kunstminnende bezoeker, die in de algemene optelsom van de kwalijke gevolgen van de crisis misschien een onevenredig onbelangrijke rol krijgt toebedeeld. Velen bleven op hun honger zitten vorig jaar, de voor velen levensnoodzakelijke zielsvoeding werd hen ontnomen, en de gevolgen hiervan zijn in geen enkele statistiek, al dan niet officiële, terug te vinden.
Vele tentoonstellingen in 2020 waren dan ook uniek, zij het om zeer diverse redenen. Ze getuigden, begin 2020, van grote ambities, maar ook van een voeling met de affiniteiten van de kunstgenieter, en diens grenzeloze ontdekkingsdrang.
Een ervan was zeker de tentoonstelling Exit van Kris Martin in het S.M.A.K. De gelegenheid was uitzonderlijk: na 20 jaar hoofdzakelijk in het buitenland te hebben tentoongesteld (zo zijn er wel meer Belgische kunstenaars, die vreemd genoeg onder de raderen van de Belgische kunstmarkt blijven), kwam de Kortrijkse kunstenaar met een ambitieus opgezet overzicht in een ruimte die zich bij uitstek leende tot het presenteren ervan. De gevolgen zijn gekend: een week na de opening mocht de expo haar deuren een paar maanden lang sluiten (al bleven zowel kunstenaar als museumdirecteur er behoorlijk koelbloedig bij). Na de eerste lockdown viel de tentoonstelling enkel bij mondjesmaat te genieten -op zich wel een verademing bij een expo die anders tè drukbezocht zou zijn om er volop van te kunnen genieten.
Misschien is het dankzij Corona wel de meest actuele tentoonstellingen ooit in België, stelt Philippe Van Cauteren in een interview. Een boute stelling, maar het zal wel kloppen: het werk van Kris Martin bulkt van subliminale boodschappen, latente dreigingen en onvermoede esthetische ervaringen, die zijn werk reeds bezielden lang voor de pandemie de kop op stak, maar die er in retrospect wel onlosmakelijk mee verbonden lijken.
De talrijke contradicties die in zijn werk schuilen kunnen zeker als tekenen van de tijd aanzien worden. Een duidelijk levensbedreigend zwaard kan onmogelijk door een mensenhand worden gehanteerd, waardoor het functieloos, maar niet minder dreigend, achterblijft. Een ‘bom’ wordt zodanig geprogrammeerd dat het pas over enkele jaren zal ontploffen, al dan niet in een tempel van de culturele ervaring als het S.M.A.K.. Een stel spoorwegbarelen voert een onbestemde choreografie uit, als een onbarmhartig lot dat wildweg, zonder voorafbepaald schema, in het rond slaat. Het bekende standbeeld van Laocoön, dat door zeeslangen wordt meegevoerd in de onpeilbare dieptes van een ongekend, maar niettemin door eigen daden geïnitieerde lot, wordt ontdaan van de duivels die de handeling uitvoeren, waardoor enkel de rauwe angst overblijft. Onverbloemd.
Je moet als kijker vaak de overvloedige symboliek in het werk zelf ontdekken. Wat eerder een pluspunt is. Naar kunst kijken is ook werken, in zekere zin.
In meerdere zin. Is het toevallig dat het werk van Martin vaak in samenwerking wordt uitgevoerd met wetenschappers en experten allerhande? Vast niet. Wetenschap en symboliek. Misschien niet zo gek veel verschillend, al stelt het misschien ook de vraag of het gevaar niet in zogenaamde kennis en wetenschap schuilt… De kunst van Kris Martin stelt alleszins interessante vragen.
De beste manier om je hiervan te overtuigen is de virtuele rondleiding die Kris Martin en Philippe Van Cauteren voor HUMO maakten van elk van de werken, klik hier. Deze kunnen we niet insluiten, maar de officiële video’s hieronder geven je alvast een goede impressie, voor mocht je deze expo vooralsnog moeten missen (al heb je nog een kans tot 3 januari).
(foto cover: Dirk Pauwels)
