Kunsttherapie, een kritische introductie

Posted By Frederic De Meyer

Kunst kan op talloze manieren worden ingezet in therapie. Aangezien er diverse vormen van therapie bestaan, kan deze toepassing evenveel verschillende vormen aannemen. In haar boek “Art Therapy Theories: A Critical Introduction” biedt Susan Hogan, professor in ‘Arts and Health’ aan de Universiteit van Derby, een kritisch overzicht van deze uiteenlopende praktijken. Voor elk van de therapievormen geeft Hogan eerst een grondige en zeer toegankelijke inleiding, wat op zichzelf al de moeite waard is. In het laatste deel van elk hoofdstuk gaat ze dieper in op de rol van kunst, of het gebruik van kunst als onderwerp van interactie met de therapeut, en hoe dit precies in de praktijk wordt toegepast.

Ze begint met de meest succesvolle therapievorm van de afgelopen decennia: Cognitive Behavioral Therapy (CBT), die sinds de jaren 50 van de vorige eeuw de klassieke psychotherapie van Freud van de troon heeft gestoten. Het is een uiterst pragmatische therapie – hoewel er veel varianten zijn – die zich kort gezegd richt op het identificeren van onjuiste denkpatronen en het aanleren van nieuwe patronen.

Kunst kan hieraan bijdragen door bijvoorbeeld het narratief te veranderen van de innerlijke verhalen waarmee we ons zelfbeeld opbouwen. Dit kan bijvoorbeeld van pas komen bij het verwerken van trauma’s door het perspectief van slachtoffer-dader te verschuiven, of door het verhaal een nieuwe, positievere wending te geven.

Andere therapieën komen ook aan bod, zoals de psychotherapie van Freud, de Jungiaanse analytische therapie, de Gestalttherapie en de humanistische, persoonsgerichte benadering van Carl Rogers. Zoals de titel suggereert, hanteert Hogan een kritische benadering: wanneer bepaalde veronderstellingen speculatief zijn of nog onvoldoende onderbouwd zijn, vermeldt ze dit ook zorgvuldig. Hierdoor is dit niet alleen een handig naslagwerk voor therapeuten, maar ook voor leken die inzicht willen krijgen in de diverse manieren waarop kunst een impact kan hebben op psychologisch vlak, zowel voor de maker als voor de toeschouwer. Een aanrader!