‘Le monde comm il va.’ In het verhaal van Voltaire uit 1748 ontdekt ene Babouc de wereldstad Persepolis. Hij ontdekt er de corruptie, de vuiligheid en laagheid van het menselijke ras, maar ook de magie van diens verwezenlijkingen in de architectuur of de kunsten. De gevoelens van Babouc evolueren continu bij het ervaren van die tegenstrijdige ervaringen, gaande van walging en verachting naar verbazing en verrukking. Tot hij aan het einde van het verhaal een oude wijze ontmoet die hem leert alles in perspectief te plaatsen: het mooie bestaat niet zonder het lelijke. Om dit in te zien moet je je vooroordelen durven los te laten.
De wereld leek voor de onervaren Babouc volledig ontregeld, gedoemd, voorgoed bedorven. Het is merkwaardig dat bijna drie eeuwen na Voltaire de maatschappij niet zo gek veel veranderd is. De oude wijze uit zijn verhaal, zo stel ik me soms voor, is een rol die hedendaagse kunstenaars wel eens zouden kunnen hebben, als spiegels voor de maatschappij, eerst en vooral, maar ook als manier van kijken naar de maatschappij: in het volle besef dat er geen schoonheid kan bestaan zonder lelijkheid. Kunst is bij uitstek de plaats waar contradicties komen te vervallen.
Idyllisch is de aanblik alvast niet, zo kan je vaststellen uit de expo in de Bourse de Commerce, het optrekje waar de steenrijke François Pinault zijn fenomenale collectie in onderbracht. ‘Le monde comme il va’ heeft niets geruststellends, wel integendeel. Staatshoofden in rolstoelen die rondzwerven als geesten in een verontrustende choreografie, een vernielde auto “ready-destroyed” van Bertrand Lavier die ons doet nadenken over de razende race van ons leven, op weg naar een ongrijpbaar doel, witte gezichten die lijken op te duiken uit de vloer in een onwezenlijk ballet, de misleidende retrofoto’s van Cindy Sherman of een hondenballon van een multimiljonair kunstenaar. De expo biedt eerder een apocalyptisch beeld van de huidige maatschappij.
Kunst mag gerust verontrusten, in de gevoelige plekken van de maatschappij prikken of zout in de open veretterende wonden van de huidige staat van de mensheid strooien. Maar net zoals de wijze man in het sprookje van Voltaire kan het ook een aanzet bieden om dit vanop afstand te bekijken, en niet te vergeten dat er achter al het lelijks ook steeds iets moois schuilt…
‘Le monde comme il va’ is nog tot 2 september te bezoeken in de Bourse de Commerce in Parijs.
