Hoe definieer je een complex gevoel als liefde? Het is een notie die zelfs de oude grieken moeilijk hadden om te bevatten. Ze hadden er maar liefst zes verschillende woorden voor nodig, van passioneel verlangen naar zelfkoestering en alles ertussen in. Ongetwijfeld zouden ze er heden ten dage nog meer nodig hebben. Welk woord zouden ze verzonnen hebben voor de liefde voor een chatbot?
Het blijft niettemin een abstract en fluïde begrip. Ongrijpbaar, continu veranderend, ondefinieerbaar. Waar ontstaat het? Waar of wanneer komt er een einde aan? Sommige gevoelens kan je enkel bespeuren door de effecten ervan, net als quarks of ruimte-tijdkrommen. De gevolgen zijn zichtbaar, de gebeurtenis laat sporen na. Het is onmogelijk zich een realiteit in te beelden zonder, en toch blijkt het onduidbaar. Je kan het in formules en axioma’s gieten zonder er ooit het mysterie van te doorgronden.
Al kunnen, zoals zo vaak, beelden een heel tastbare hint geven van wat zich achter de evidente realiteit afspeelt. De expo Liefdestekeningen bij De Buck in Gent verzamelt een aantal kunstenaars rond het thema. Zonder de titel zou je het moeilijk hebben een rode draad te vinden tussen de werken. Met de titel bij de hand wordt het echter een ontdekkingstocht doorheen een heel gekende maar onbegrijpelijke wereld.
Tijdens de opstelling sprak ik er met Koen De Cock, wiens complexe gedetailleerde tekeningen niet meteen naar het thema lijken te refereren. Hoewel, ook naar liefde moet je soms zoeken. Temidden van de soms gruwelijke en duistere scènes zie je soldaten aan het front hunkeren naar hun thuisgebleven geliefde, of bespeur je tussen het geweld van een arena een slaaf een leeuw omarmen. Naar verluid start Koen niet met een vooropgezet plan wanneer hij aan een tekening begint. Het tafereel ontvouwt zich voor zijn ogen. Al heeft hij er zelf de hand in heeft hij niets of weinig in de hand, zo lijkt het wel. Liefde overkomt je, al kan je er de ontvankelijkheid voor enigszins zelf bepalen.
Het werk van Luc Cappaert slaat andere paden in. Hij nam het gesuggereerde thema als uitgangspunt voor een reeks kleine, dense tekeningen waarin hij elke gevoelsstaat die met liefde gepaard gaat tracht in beeld te brengen. Vaak symbolisch -de wolken hangen dartel boven een onpeilbare afgrond, de bruid laat zich haar boeket aanreiken bovenop een duistere waterval (dit zijn mijn eigen interpretaties, Luc heeft er een eigen verhaal achter)- vormen elk van hen een gecondenseerd beeld waarin tegenstrijdige sentimenten een essentiële harmonie bereiken. De rijke symboliek van Luc laat zich ook op andere manieren zien. Zo hangt er op de expo een ‘portret’ van de heilige Barbara, hoedster van de mijnwerkers uit zijn streek van herkomst. Haar beeltenis straalt een universele, maar heel grijpbare vorm van liefde uit, richting mededogen en compassie, letterlijk tastbaar gezien het op wit tapijt werd getekend, een moeizaam en onvoorspelbaar proces in talrijke lagen houtskool uit de mijnstreek. Het resulteert in een stralend en sereen beeld van de liefde an sich. Indrukwekkend.
De andere kunstenaars kreeg ik niet te spreken, al bieden ze elk op zich een heel eigenzinnige behandeling van het thema. De tekeningen van Johan Clarysse getuigen van een minzame maar steevast enigmatische zoektocht naar een wezenloze betekenis van de liefde; de filmstills van Hans Defer roepen dan weer associaties met gewichtloosheid en vrijheid op. Sven Verhaeghe en Roel Vandermeeren slaan een eigen narratieve richting uit die duidelijk maakt dat het thema geen expliciete behandeling duldt: je vindt het pas na een derde of vierde lezing van hun werk. Persoonlijk werd ik volledig ingepalmd door de tekeningen van Willy Vandendorpe-Lévi-VDD, die de liefde lijkt de ontleden in een samenspel van insecten en organische vormen, in een soort vivisectie van de rauwe emoties die het opwekt. Heel vreemd maar onweerstaanbaar wat mij betreft.
‘Liefde is werken’, zo gaat het spreekwoord. Ook op deze expo zal je al je zintuigen aan het werk moeten stellen en je gedachten scherp houden om de weelde aan gevoelens naar waarde in je op te nemen, al kan je je evengoed laten bedwelmen door de rijke plastische benaderingen van een even universeel als complex thema.
(Johan Clarysse, Sven Verhaegen, Koen Vandermeeren, Hans Defer)
(werken van Willy Vandendorpe-Lévi-VDD)
De tentoonstelling LIEFDESTEKENING(EN)-DESSINS D’AMOUR-Love drawings met werk van Roel Vandermeeren, Sven Verhaeghe, Willy Vandendorpe-Lévi-VDD, Luc Cappaert, Hans Defer, Koen De Cock, Johan Clarysse vindt plaats van 25 november tot 30 december 2023 bij Galerie De Buck. Klik hier voor alle informatie.
