Geeft onze voorkeur voor kunst inzicht in onze persoonlijkheid? Het lijkt me een intrigerende vraag. Studies over kunstvoorkeuren gaan terug tot de jaren 1930, maar beperkten zich tot het meten van de mate waarin mensen verschillende schilderijen al dan niet leuk vinden.
Sindsdien is er behoorlijk wat onderzoek gedaan. Zo hebben onderzoekers aangetoond dat iemands interesse in kunst sterker gecorreleerd is met bepaalde persoonlijkheidstrekken dan met sociale klasse, leeftijd of geslacht. De mate van “openheid” is de beste voorspeller van iemands interesse in kunst, terwijl mensen die zichzelf als “consciëntieus” beschouwen vaak minder aangetrokken worden tot kunst.
Deze persoonlijkheidstrekken maken deel uit van het Big Five-model, een veelgebruikte persoonlijkheidstheorie die is gebaseerd op bijna een eeuw onderzoek. Het model stelt dat persoonlijkheden bestaan uit vijf kernkenmerken: openheid, consciëntieusheid, extraversie, welwillendheid en neuroticisme. Elk van deze kenmerken heeft verschillende facetten die iemands persoonlijkheid verder beschrijven.
Niet alleen voorspellen persoonlijkheidstrekken of iemand geïnteresseerd is in kunst in het algemeen, maar ze kunnen ook voorspellen welke kunststijl iemand aantrekt. Bijvoorbeeld, open persoonlijkheden geven de voorkeur aan complexere schilderijen, terwijl meer conservatieve persoonlijkheden de voorkeur geven aan eenvoudigere, traditionele kunstwerken. Jonge mannelijke kunstliefhebbers zouden een voorkeur hebben voor Renaissancekunst, en mensen met neurotische neigingen zouden eerder de voorkeur geven aan abstracte en popart (ik verzin dit niet, dit komt uit onderzoek van de british psychological society).
Deze voorkeuren kunnen deels te maken hebben met de manier waarop mensen kunst visueel scannen, waarbij het onderzoek suggereert dat neurotische individuen zich richten op verschillende delen van een kunstwerk in plaats van de gestalt, het geheel.
Er niettemin nog hiaten in deze theorieën. Sommige wetenschappers beweren bijvoorbeeld dat het Big Five-model niet vertaald kan worden naar verschillende culturen en vooral gericht is op mensen in ontwikkelde, lees: Westerse landen. Bovendien hebben de meeste studies zich gericht op tweedimensionale kunst, zoals schilderijen, en hebben ze de verschillende voorkeuren voor de diverse kunstmedia over de hele wereld nog niet volledig in kaart gebracht. Ten slotte veranderen onze kunstvoorkeuren in de loop van de tijd en worden ze beïnvloed door onze demografie, relaties en levenservaringen. Ook is de causaliteit van beide, de kunstsmaak en de persoonlijkheid, niet zo eenduidig aan te duiden. “One may not rule out the possibility that higher levels of artistic interests lead individuals to develop an increasingly open personality, rather than vice-versa”, verklaren de onderzoekers.
Waarom mensen een bepaalde kunst prefereren is dus niet geheel te verklaren, al kunnen modellen zoals de big five wel een hint geven. De volgende keer dat je een persoon wilt inschatten, kan het geen kwaad om naar de kunst aan zijn muren te kijken.
bron: Discover Magazine | british psychological society
beeld: AI gegenereerd via Canva
