Faces: een introspectief gezichtspunt in een intrigerende tentoonstelling

Posted By Wouter Verbeke

Het gezicht is, op zijn zachtst gezegd, een onuitputtelijke bron van inspiratie voor kunstenaars. Portretten of de weergave van het menselijk gezicht zijn een vaste constante doorheen de kunstgeschiedenis, van de prehistorie tot op vandaag. Waarom zijn kunstenaars, en bij uitbreiding de mens, zo gefascineerd door het gezicht? De pogingen tot het verklaren van dit fenomeen zijn eindeloos, van neurologisch, sociologisch tot pseudowetenschappelijk.

De tentoonstelling Faces die tot stand kwam door een samenwerking tussen PAK en het museum Dr Guislain geeft een inzicht in dit fenomeen op artistiek vlak. Dat de tentoonstelling gehuisvest is in het psychiatrisch centrum in Beernem hoeft dus niet te verwonderen. Ook in de wereld van de psychiatrie speelt het gezicht en de studie ervan een belangrijke, maar veel besproken en omstreden rol. Bezieler van het PAK, Frank Demarest organiseerde er in 2015 al een sterke expo Spiegel im Spiegel. Faces moet er niet voor onderdoen. In Faces gaat het niet zomaar over portretten. Niet het gezicht op zich, maar de gelaatsuitdrukking en de emotionele associaties die we er aan vastkoppelen zijn van belang. De werken willen ons een inkijk geven in de menselijke “innerlijke belevingswereld” (G. Bosma). Je leest ze als een boek en ze wekken empathie op. Hier alvast een persoonlijke selectie en voorproefje.

(Lucas Devriendt)

Pascale Pollier

De sculptuur van Pascale Pollier biedt alles wat je van een beeldhouwwerk kunt verwachten: het is aangrijpend, innemend, choquerend, beangstigend, maar ook ‘meelijwekkend’. Een volwassen man, kaal, geboren uit een schilderij waarmee het nog verbonden is via een uit de kluiten gewassen navelstreng, ligt in foetushouding. Het hoofd is opgeheven alsof hij ergens naar wil kijken, maar de ogen gesloten als bij een pasgeboren kind.

Wordt de figuur voor het eerst echt geboren, is hij uitgegroeid, verbonden met een nooit doorgeknipte navelstreng of is hij aanbeland bij de laatste fase van het leven? Dit zijn slechts enkele vragen die dit werk oproept. Het beeld zit vol opposities: geboorte en dood, bescherming en kwetsbaarheid, onschuld en lichamelijkheid…

Polliers beeld is volgepakt met symbolieken en betekenis. Je moet het letterlijk en figuurlijk van alle kanten beschouwen. Zo is op de rug een grote inkeping te zien. De ruggengraat en het zenuwstelsel zijn blootgelegd tot aan het begin van de hersenen: een rechtstreekse toegang tot en naar de zintuigen.

Zowel technisch als inhoudelijk een bijzonder sterk werk.

Didier Mahieu

Mahieu brengt naar goede gewoonte gevoelig en intimistisch werk. Eerder zagen we hem al tijdens de expo Between Earth and Heaven in Huis de Lombard in Brugge, eveneens georganiseerd door PAK. Toen wist hij me te overweldigen met zijn werk Icarus. Met zijn tweedimensionale werken weet hij de verwachtingen evenzeer in te lossen.

Mahieus ‘portretten’ hebben een universele en melancholische uitstraling. Ze zijn introspectief en onderzoeken de eigen identiteit, ook in oppositie met de Ander. De kunstenaar probeert de hiaten in zijn kennis van het Zelf in te vullen. Het is deze zoektocht die hem toestaat te scheppen.

Het intimistische wordt ook weerspiegeld in de gebruikte materialen en de manier waarop ze bewerkt zijn: het fragiele van opgekruld, verweerd papier, oude bedrukte labels, speldjes… Mahieu brengt verschillende tactiele elementen samen in installatievorm en assemblage. Een soort uitvergroot ziekenhuisbed vult de hele ruimte en verbindt de verschillende werken met elkaar. Het bed transporteert de bezoeker naar een fysieke en mentale ruimte waar psychisch onbehagen de overhand neemt. Didier Mahieu toont zich bedreven in meer dan een artistieke discipline. En hoe!

Steven Peters Caraballo

Het smetteloze gezicht van een jongeling wordt ‘verstoord’ door een cluster prominente sproeten die de figuur transformeren tot een individu. Hij lijkt het aangezicht ietwat op te richten op zoek naar een louterend briesje. De ogen lijken gesloten, maar zijn eigenlijk weg geschilderd. Het kanaal tussen toeschouwer en de afgebeelde is afgesloten, versperd en de figuur volledig in zichzelf gekeerd. De kijker kan het innerlijk lijden van de geportretteerde enkel nog aflezen van een verder haast expressieloos aangezicht. Steven Peters Caraballo’s schilderijen laten nooit onberoerd.

Op technisch vlak kunnen we enkel spreken van een subliem staaltje schilderkunst; weinig geëvenaard. Dat zorgt op zijn beurt voor een sublimering van het verdriet en de melancholie die in het beeld vervat zitten. Gewoonweg knap.