De recente kunstgeschiedenis bulkt van miskende en relatief ongekende kunstenaars. Met regelmaat van de klok komen er bovendrijven, soms op ingeving van een nostalgische galerist met een open plek in zijn portfolio, maar even vaak dankzij de gedrevenheid van een schare aan fans of gepassioneerde liefhebbers. Dit laatste overkomt Octaaf Soudan, die in het dorp waar hij de laatste dagen van zijn leven verbleef -Sint Denijs Westrem- een heuse overzichtstentoonstelling krijgt. De initiatiefnemers, Cultuursmakers SDW, spaarden geen enkele moeite om een 50-tal schilderijen te selecteren uit de talrijke privéverzamelingen waar zijn werk in is opgenomen, en er zijn er blijkbaar veel in en rond de dorpen waar hij heeft vertoeft. Schilderen was dan ook zijn beroep sinds hij op 4 of 5jarige leeftijd letter schilderde voor de kost. Hij leerde zijn eigen verf te maken, die hij later ook in zijn persoonlijk werk gebruikte.
Hij kende de schilders uit de naburig dorp, die de Latemse School zijn gaan vormen. Bepaalde kenners zijn hem er blijkbaar ook toe gaan rekenen. Niet zeker of dit helemaal klopt, niet enkel omdat hij in een ander dorp leefde, maar vooral omdat hij, zo lijkt het me toch, niet noodzakelijk iets nieuws probeerde, of zijn kunstpraktijk zag als een welgemikte stijloefening. Hij probeerde hier en daar wel wat uit, zo blijkt uit deze expo, pointillisme hier, of een wat lossere hand daar, maar bleef overwegend zichzelf trouw als een zeer gedegen, met beide voeten in de vaste natale grond staande landschapsportrettist. Gedreven ook, wanneer het begon te dooien terwijl hij aan een winterlandschap werkte, wachtte hij drie seizoenen om eraan te kunnen verder werken. De anekdote typeert de vakman die hij overduidelijk was.
Mij persoonlijk troffen deze sneeuwlandschappen en zijn (zelf)portretten het meest. Free Pectoor, een van de twee hedendaagse kunstenaars die mee werden opgenomen in de expo en in het kasteel hun atelier hebben, geeft me onbedoeld een hint van waar deze voorkeur vandaan komt wanneer hij verwijst naar de harde jeugd die hijzelf en Soudan gemeen hebben. Het zal ongetwijfeld sporen achterlaten, net als alles, en bij Soudan voel ik deze sporen het meeste in deze twee thema’s. Niet dat ze daarom triest zijn of sentimenteel, misschien getuige ze juist net iets meer van de onverzettelijkheid van de mens, de onomkeerbare loop van elke persoonlijke geschiedenis.
Ook de tweede hedendaagse kunstenaar, Kim Vandaele, lijkt treffend gekozen om de blik van Soudan verder te duiden, en onze kijk ernaar te verscherpen. Beide hebben de natuur als protagonist, zover is duidelijk, maar hun relatie tot de natuur rijkt net iets verder dan het representeren ervan. Voor beide lijkt het eerder of ze hun geaardheid, in de zin van hoe ze in het leven staan, welke plaats hun innerlijke leven in de organische omgeving inneemt en erin wil opgaan, trachten te verwoorden. Het is deze specifieke gevoeligheid die ze, zo lijkt het me toch, gemeen hebben; nauwgezet observerend, details tot in overvloed laten doordringen zonder overtollig te worden, het gevoel met de verf laten vermengen tot het de expressie wordt van een dieper liggende, langdurige gedachte.
(foto’s: TheArtCouch)
Hommage aan Octaaf Soudan loopt van 13 tot 20 augustus in het Borluutkasteel in Sint-Denijs-Westrem. Een organisatie van Cultuursmakers SDW met de steun van Borluut Borrlt. Klik hier voor alle info.
