Het Lilian-eum deel 2: vrijheid, verbeelding en herontdekking van Liliane Vertessen

Posted By The ArtCouch

Vrijheid is een van de weinige woorden die in kunst geen grenzen verdraagt. Ze kan choqueren, verontrusten, verleiden of bevrijden — maar ze weigert zich te laten temmen. Weinig Belgische kunstenaars belichamen dat principe zo consequent als Liliane Vertessen. Sinds de jaren zeventig bouwt zij aan een oeuvre waarin erotiek, zelfrepresentatie en performance samenvloeien tot een radicaal persoonlijk universum. Haar werk tartte telkens opnieuw de verwachtingen van een kunstwereld die vaak door mannelijke stemmen werd gedomineerd. Vertessen maakte van haar eigen lichaam en identiteit een podium voor autonomie, sensualiteit en kracht — een manifest voor vrijheid in zijn puurste vorm.

Die vrijheid vormt ook het hart van “Het Lilian-eum”, de podcastreeks van Maaike Leyn, die in september haar tweede seizoen lanceert. Twee jaar geleden verschenen de eerste tien afleveringen van deze reeks, die luisteraars binnenleidde in de wereld van Vertessen en haar mythische installatie “Het Lilian-eum”. Nu volgen elf nieuwe afleveringen, die op 28 september in première gingen tijdens het Kiem-festival in de Grote Post. Leyn ontmoet daarin niet alleen Liliane zelf, maar ook kunstenaars uit de jaren tachtig, verzamelaars en kunsthistorici. Hun gesprekken vormen samen een auditieve reconstructie van een tijdperk waarin Vertessen haar weg baande tussen bewondering en controverse.

De nieuwe reeks verkent verschillende invalshoeken van Vertessens werk. In “Lola, Wie is Lola?” wandelen we met de kunstenares door haar atelier in Boekt, tussen de dennenbomen en haar levenswerk, waar de vraag opduikt wie de mysterieuze “Lola” is — een naam die opduikt in neonletters in het Lilian-eum. In “Het eiland” beschrijft Leyn hoe Vertessen zich in de jaren zeventig en tachtig buiten de grote kunststromingen positioneerde: haar inspiratie kwam niet uit de kunstgeschiedenis, maar uit de alledaagse verbeelding — de kleuren van Amerikaanse waspoedertrommels, de punkcultuur, de glamour van het nachtleven. En in “De historische correctie” stelt ze de vraag of Liliane in haar tijd de erkenning kreeg die ze verdiende, in een wereld waar vrouwelijke kunstenaars nog vaak opzij werden geschoven.

Wat deze reeks extra bijzonder maakt, zijn de stemmen die eraan meewerken: kunsthistoricus Willem Elias, kunstenaar Yves Velter, Heleen Debruyne, Dirk Pültau, Johan Thielemans, Ingrid Castelein, Tom Nys en natuurlijk Jeroen Laureyns en Liliane Vertessen zelf. Hun aanwezigheid onderstreept hoe Vertessen vandaag opnieuw aandacht krijgt binnen een breder discours over vrouwelijkheid, macht en representatie in de kunst.

Parallel met de podcast wordt ook het originele Lilian-eum opnieuw opgebouwd — voor het eerst sinds 1984. Maaike Leyn reconstrueert samen met Vertessen haar beruchte erotische SM-kamer, eerst in de Grote Post en later in oktober in De Warande in Turnhout. Dat is symbolisch, want precies daar begon het verhaal ruim veertig jaar geleden. In 1981 toonde Vertessen er voor het eerst professioneel haar werk, inclusief onderdelen van het Lilian-eum. De installatie werd destijds als “te onzedig” bestempeld en moest twee keer verhuizen binnen de Warande, voor ze uiteindelijk verwijderd werd. Het schandaal haalde de krantenkoppen, maar maakte ook haar naam: kort daarna volgden tentoonstellingen in de Antwerpse Beurs.

Nu, meer dan vier decennia later, keert het Lilian-eum terug naar Turnhout. De expo loopt nog de hele maand oktober in De Warande, en op 18 oktober om 11 uur vindt er een artist talk plaats met Liliane Vertessen en Jeroen Laureyns. In de slotaflevering van de podcast, “Aflevering 21”, wordt precies dat verhaal verteld — over censuur, vrijheid en de herontdekking van een kunstenaar die altijd haar eigen regels volgde.

De podcast wordt voorgesteld op het podcastfestival van Amsterdam en in Luca. Drie pre-listenings zullen vanaf 28 september op Spotify gepubliceerd worden.

foto: ©Giannina Urmeneta Ottiker