Volk en sport, het lijkt een passioneel huwelijk. In België mogen we ons dan nog verheugen om het feit dat we twee nationale sporten kennen: de vélo en het voetbal. Alle respect voor andere sporten overigens, zoveel ken ik er nu ook weer niet van.
Maar het blijft interessant, voor een bystander als ikzelf zowel als voor een kunstenaar, neem ik aan, om de omgeving van deze sporten te bestuderen, de emoties in het publiek, de extreme gevoelens van deze of gene deelnemer aan de wedstrijd. Er is echter een wezenlijk verschil tussen beide sporttakken: waar het veldrijden, denk ik toch, zich gewoon in de natuur afspeelt, die na het gebeuren terug haar rechten opeist, heeft de mens zich voor het volbrengen van die andere volkssport een behoorlijk stuk natuur weten te bemachtigen, ten koste ervan. Tussen de 6400 m² tot 7140 m², per voetbalveld, volgens het officiële reglement. Stadia en cafetaria allerhande niet meegerekend. Veldenvol bestreept met witte, vreemde geometrische vormen die, voor de leek, onverstaanbare codes lijken te bevatten. Nu ja, bestaan er nog mensen in België die niet weten wat een penaltystip is, of een baklijn? Mijn idealistische ziel durft te hopen van wel.
Het zijn rotsvast ingebedde plekken, elk dorp hoort er minstens een te hebben, anders is het die naam niet waard, een stukje aarde door de mens overwonnen op de nochtans onverbiddelijk geachte natuurelementen. Odes aan de suprematie van de maatschappelijke vooruitgang, misschien. Enfin, dat gaat te ver. Misschien laat ik me wat gaan door een heel ver verholen verleden als, volgens kenners, af en toe niet onaardig spelend voetballerke bij Hou ende Trou Zwijnaarde, al verstond ik niet steeds de rol die me door de trainer werd toebedeeld. Ik wijk af.
Een snelle berekening, gebaseerd op mijn eigen verleden en met absoluut geen wetenschappelijke fundering, leert me dat deze oppervlaktes doordeweeks zo’n 90% van de tijd onbenut blijven. Je kan niet elke dag een match hebben, uiteraard, laat staan 24/24 aan het trainen slaan.
Het doet toch even stilstaan, zij het per gedachte.
Wat gebeurt er met het veld wanneer het niet wordt gebruikt of, nog erger, wanneer het aan haar lot werd overgelaten? Vervalt het in een mistroostige staat van niet-zijn? Het bewijs van het ultieme failliet van de menselijke vooruitgang? De kunstenaar Peter Vandekerckhove maakte rond het thema een reeks monumentale, hyperrealistische schilderijen. Het resultaat is confronterend, en tegelijk verbluffend: er schuilt schoonheid in lege voetbalvelden, zelfs al worden ze overdekt door een typische, loodzwaar wegende Belgische lucht, zelfs al lijken ze soms overspoeld door absurd ogende toestellen om gastjes te leren voetballen, als deze al niet losweg ergens werden gedeponeerd, laat staan gesmeten. Het ‘stadium’ heeft soms meer weg van een buskot. Soms staat een huis toevallig pal in het verlengde van de middenlijn. Het zijn details die opvallen. Al bij al geen onbelangrijke om de ‘geest’ van een voetbalveld, en bij uitbreiding van een volk, te begrijpen.
Maar mistroostig kan je ze niet noemen, deze reeks werken. Integendeel. Weemoedig misschien, maar zeker niet gespaand van intrinsieke charme, van een vleugje romantiek zelfs. Zoveel echtheid kan niet anders dan overweldigend zijn. Een beetje te vergelijken, ik waag me op gevaarlijk gebied weet ik, met Kasper Friedrichs Der Wanderer über dem Nebelmeer.Waar de ene vol ontzag nederig staat voor de krachten van de natuur, staat de kijker voor een werk als EC Hérinnes van Vande Kerckhove even nederig voor de verwezenlijkingen van de mens. Op een andere manier, wellicht, maar niet minder wezenlijk.
Kunnen voetbalvelden, zelfs al worden ze niet bespeeld, of misschien juist daarom wèl, een ziel hebben? Het mag een vreemde gedachte klinken, maar kijkend naar het werk van Peter Vande Kerckhove bekruipt mij langzaam het gevoel van wel.
december 13, 2020
Ik hou als voetbalsupporter van een vol stadion maar als kunstliefhebber zie ik liever een leeg/verlaten veld.
Schitterend mooi en de schilder begrijpt het voetbalvolk !
Groeten,
Luc Smessaert 60
Maldegem