Onthutsend, schrikbarend, verwerpelijk (en hier en daar de onvermijdelijke: “is dit kunst?”). Vast staat dat een confrontatie met het werk van Berlinde De Bruyckere je niet onberoerd kan laten. Maar wie verder kan en wil kijken, ontdekt vreemd genoeg ook een wereld van poëzie, van connectie met en begrip van de wereld zoals hij is, en vaak ook een verrassende positiviteit.
Het blijft een merkwaardige combinatie, die ik zelf eerlijk gezegd nog niet helemaal kan bevatten. Die ik zelf ook niet onmiddellijk herken wanneer ik voor haar werk sta. Omdat het gewoonweg zo overweldigend is, wellicht, zo’n conflicterende emoties oproept .
Ik zocht nog wat verder, en vond (naast vele andere) drie reportages die me alleszins flink op weg hielpen tot een beter begrip van haar werk en haar creatieproces, maar ook van waar de emoties die ze opwekt bij de kijker precies vandaan komen.
Het werk van Berlinde de Bruyckere, in drie cruciale reportages, en evenveel gevatte quotes:
“Onschuld kan een hel zijn”
Dit jaar toont het collectiepaviljoen in het Middelheimmuseum toont 50 objecten en kunstwerken uit de collectie. Het is even opgeschort, tenminste de binnenruimtes, maar normaal gezien liep de tentoonstelling tot 21 februari, dus de kans is groot dat je het nog te zien krijgt.
Het uitgangspunt van deze expo is de een archiefmap met schetsen, werkfoto’s en uitgeschreven projectvoorstellen van de kunstenaar. Deze map was een werkinstrument tijdens de voorbereiding van haar gelijknamige Middelheimtentoonstelling in 1995 en geeft een unieke inkijk in het denkproces van de kunstenaar. In het Braempaviljoen wordt tijdelijk een werk uit de tentoonstelling van 1995 opnieuw geïnstalleerd en in het kunstpark kan je de opmerkelijke buitensculptuur Onschuld kan een hel zijn, 1993 ontdekken.
“Surfaces are Containers of the Souls”
Haar reeksen met paarden, die ze in 1999 aanving, vormt misschien wel het meest iconische werk in de collectieve onderbewuste van de liefhebbers van haar kunst. Wie het gezien heeft zal het alleszins op het netvlies gebrand blijven.
Maar de reeks heeft echter zoveel meer te betekenen dan enkel de lompen paardevlees. Een meditatie over oorlog, hulploosheid en zorgzaamheid…
“A single bed, a single room”
Misschien wel het moeilijkste project om te begrijpen. Om een huiskamer te vullen heb je niet veel nodig, een stoel, een bed, enkele dingen op de muur. Berlinde besloot om deze voorwerpen uit hun habitat te trekken, en ze nieuw leven in te blazen met een van haar geliefkoosde materialen: takken en bomen. Ze brengen een heel nieuw verhaal, een nieuwe taal eerder. Volgens haar hebben we niet meer de woorden om over serieuze zaken, zoals de dood, te praten, terwijl kunst deze woorden wel vinden, of zijn.
april 7, 2024
Dit artikel helpt haar werk beter te begrijpen. Merci