Coup de coeur: Kunst als open uitnodiging tot een heel persoonlijke leefwereld. Een gesprek over het werk van Neoza Goffin

Posted By Frederic De Meyer and Annelies Vanbelle

Sommige kunstenaars zijn niet in een hokje te stoppen, ze vallen buiten de plooien van hoe we kunst traditioneel ervaren, of begrijpen. Hiermee verplichten ze ons ruimer te denken, voorbij vastgelegde, artificiële grenzen te kijken naar nieuwe mogelijkheden en inzichten. Het is in zekere zin wel wat alle kunstenaars doen, maar een aantal onder hen doen dit op een heel frisse, nieuwe manier. Om erover te vertellen, moet misschien ook een nieuwe manier worden bedacht. Zoals een gesprek tussen twee enthousiaste journalisten over hun ervaring met het werk.

Installatiefoto kunstenfestival Damme 2021, ©TheArtCouch

(FDM) Neoza viel me reeds op in de tentoonstelling KASK Master fotografie begin dit jaar. Veel van de andere laatstejaarsstudenten fotografie op de tentoonstelling integreren hun werk in een verhaal, of tenminste in een concept dat het medium fotografie overstijgt. Maar Neoza lijkt nog een stap verder te gaan en integreert haar werk in haar persoonlijke leefwereld, die ze met het publiek deelt in haar installatie, die zowel fotografie, virtual reality en een hoge mate van spiritualiteit met elkaar vermengt in een soort totaalervaring.

Het viel vooral ook op omwille van de ingetogen levensvreugde die uit het werk spatte. Ik wist meteen dat je ook gewonnen zou zijn voor haar werk, Annelies, maar er is een opmerking van jou tijdens ons bezoek aan haar eindwerk op het KASK in juni, die me bijbleef. Je zei tijdens ons gesprek dat Neoza misschien wel de belichaming zou kunnen zijn van de kunstenaar van de toekomst. Wat bedoelde je daar precies mee?

(AV) Daarvoor moet ik eerst even de maatschappelijke context schetsen. We zitten op dit moment met de laatste stuiptrekkingen van een zeer mannelijk gericht, ‘yang’-tijdperk. Een tijdperk waarin het cerebrale, de ratio, de wetenschap verheerlijkt wordt. Altijd zul je echter zien dat de slinger daarna weer de andere kant uitslaat, zoals nu ook zal gebeuren. Hierna komt een zachter ‘yin’-tijdperk, waarin men het vrouwelijke, het mysterie, het spirituele en het intuïtieve weer meer zal kunnen waarderen. Van een ego-bewustzijn, naar een harts-bewustzijn, zijn we aan het evolueren – op eerder heftige wijze, dat moet gezegd.

Neoza is een kunstenaar die deze evolutie al zeer goed aanvoelt, die eigenlijk reeds creëert volgens de maatstaven van de toekomst – ze loopt een tijdje voorop, ze is een pionier, een lichtbaken die je met haar schijnsel al een glimp cadeau doet van wat komt. Daarom zijn het hart, de intuïtie en het spirituele zo aanwezig in haar werk. Ze is niet bezig met status, met een plek verwerven vanuit het ego, met rekening houden met de waardering vanuit de kunstsector. Ze doet volledig haar eigen ding, in lijn met haar waarheid, haar aanvoelen. Er zijn in haar wereld geen restricties, geen grenzen, behalve dat het integer, bewust en diepgaand moet zijn, steeds weer. Ze wordt gedirigeerd door haar Hogere Zelf, zie ook de uitnodigende quote voor je deze installatie binnenstapt, wat je zou kunnen gelijkstellen met de meest wijze versie van onszelf, die enkel en alleen vanuit een hoger, egoloos weten handelt.

Ik vind ze, in de bestaande kunstcontext, ongelofelijk moedig om dit neer te zetten. Je moet het maar doen!

Installatiefoto KASK 2021, ©TheArtCouch

(FDM) Niettemin heeft ze nu reeds een heel concrete en onmiddellijke impact op de kijker. In haar installaties verwerkt ze bijvoorbeeld een gesprek met haar grootmoeder terwijl ze beiden naakt naast elkaar op de grond zitten. In de film danst de grootmoeder ook naakt. Een bejubeling van het leven, zorgeloos en vrij, ongeremd. Maar ook een statement, een dringende, dwingende boodschap die ze de wereld wil meegeven als geschenk: om het even je leeftijd, om het even je afkomst, geniet van het feit dat je voor eventjes bestaat. Het klinkt een beetje als een hippie-revival, maar wat mij betreft zou ik er alleszins naar uitkijken.

Dat ‘hogere zelf’ waar je het over hebt is ook zeer concreet: in de virtual reality omgeving hoor je haar stem tegen zichzelf spreken. Hoewel het heel persoonlijk naar zichzelf is gericht, had dit zeker ook effect op mij. Als een soort voorbeeld van wat er mogelijk is, hoe je anders met jezelf kan omgaan. Dat kan je uiteraard gewoon zelf, door meditatie, die in haar geval het concept Unalome centraal stelt, een boeddhistisch teken dat de moeilijke weg weergeeft om verlichting te bereiken.

Haar installatie is een open uitnodiging om die weg te bewandelen, maar de bezoeker die komt om naar kunst te kijken, zal er wat gedesoriënteerd van terugkomen, niet?

(AV) Voor de klassieke kunstbezoeker is haar werk inderdaad niet zo eenvoudig te interpreteren, het kan zelfs verwarrend overkomen, omdat zij inwerkt op een geheel andere dimensie dan gewoonlijk – je moet haar werk ervaren, oordeelloos laten binnenkomen, en vooral die hersenpan even uitschakelen. Als het goed is komt haar boodschap aan in je buik, in je hart, en hopelijk zelfs in elke vezel van je wezen. Maar als je de denkbarrière niet kunt uitschakelen, en koortsachtig zoekt naar referenties in de bestaande kunstscene of -geschiedenis, zal je niet de juiste ingang vinden om het te appreciëren. Enfin, dat is mijn aanvoelen. Kun je dat volgen?

(FDM) Ik snap wel wat je bedoelt denk ik, maar is dat niet eigen aan kunst op zich? Is niet alle kunst een open uitnodiging om zich los te rukken uit de ketenen van vaststaande meningen en (voor)oordelen? Het is de laatste decennia misschien ontspoord. Conceptuele kunst is per definitie intellectuele kunst, waardoor het gevoel, de onmiddellijke impact van een werk slechts onrechtstreeks werkt.

Het yang-tijdperk dat je eerder aanhaalde, loopt ook naar mijn gevoel op zijn einde. Wat ik ook wel aanvoel is dat meer en meer mensen zingeving zoeken via kunst. Niet enkel kunstenaars trouwens, maar ook kunstliefhebbers en -verzamelaars.

Maar zoals je zegt lijkt Neoza dit nog een paar treden hoger te tillen. Het lijkt of haar werk deze boodschap expliciet overbrengt, terwijl het slechts impliciet bedoeld is, gezien het nooit moraliserend of belerend wil zijn. Loslaten om nieuwe dingen te ervaren, makkelijk is het niet, wel heerlijk.